Pan Alojzy Kowalski, będący przez 24 lata dyrektorem naszej szkoły odszedł, ale pamięć o nim i jego przedsięwzięciach na zawsze będzie nam towarzyszyć. Poniżej przypominamy jego sylwetkę oraz dokonania.
Alojzy Lech Kowalski
urodził się 20.06.1933 r. w Grębocinie. Do polskiej szkoły trafił w 1945 r. Od tamtej pory związał się z nią na zawsze. Najpierw jako uczeń, później nauczyciel, wreszcie wieloletni i ceniony dyrektor. Był absolwentem Państwowego Liceum Pedagogicznego w Toruniu, współtwórcą i honorowym Prezesem Stowarzyszenia Absolwentów i Sympatyków Liceów Pedagogicznych ,,Pedagogium” w Toruniu. Członek Związku Nauczycielstwa Polskiego, uhonorowany jego Złotą Odznaką (1989) oraz Odznaką za 50 lat przynależności (2017). Pełniąc funkcję kierownika i dyrektora zbudował i rozbudował kilka szkół.
Pan Alojzy Kowalski swoją pracę zawodową rozpoczął po maturze, w 1952 r., jako nauczyciel w Szkole Podstawowej w miejscowości Czarne Błoto w powiecie toruńskim. Po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, 10 stycznia 1956 r. został zatrudniony w Szkole Podstawowej w Młyńcu, a w sierpniu 1958 r. władze oświatowe powiatu 25-letniemu Alojzemu Kowalskiemu zaproponowały kierownictwo w sąsiedniej szkole w Józefowie. Zadania, jakie otrzymał na start, to podniesienie stopnia organizacyjnego szkoły z sześciu do siedmiu klas, przejęcie nadzoru nad budową baraku na cele szkolne, a potem przekształcenie dotychczasowego budynku szkolnego na mieszkania nauczycielskie. Choć nie bez wahania – propozycję przyjął. Szkoła, którą wtedy objął mieściła się w adaptowanej na potrzeby oświaty w opuszczonej, poniemieckiej, dwuczęściowej wiejskiej chacie, w której z obory wygospodarowano trzy izby lekcyjne o powierzchni 15-20 m2 każda. Trudno w to uwierzyć, ale wtedy budynek ten był kryty strzechą i nie posiadał prądu. Po przywiezieniu baraku, wozami drabiniastymi żniwujących akurat rolników, przystąpiono do składania baraku. W niezwykle trudnych warunkach, 1 września 1958 r. rok szkolny został zainaugurowany jeszcze w dotychczasowych warunkach. Naukę rozpoczęło około stu uczniów. Już w pierwszych dniach listopada 1958 r. dzięki usilnym staraniom kierownika szkoły, oddano do użytku „nową” szkołę, która zachwyciła dzieci i rodziców jasnymi salami lekcyjnymi, „prawdziwymi tablicami” i obszernym korytarzem, który stanowił schronienie przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi. Wkrótce zagospodarowane zostało całe otoczenie szkoły, zlikwidowano wysokie pokrzywy, łopiany i rosnące przypadkowo krzewy. Otoczenie szkoły nabrało innego wyglądu. W ten sposób szkoła stała się wizytówką wsi. Mimo braku oświetlenia elektrycznego szkoła tętniła życiem, nie tylko w godzinach zajęć lekcyjnych. Popołudniami i wieczorami prowadzono w niej kursy dokształcające w zakresie szkoły podstawowej dla dorosłych oraz Szkołę Przysposobienia Rolniczego. W okresie zimowym działały różnego rodzaju zespoły, którymi interesowała się szczególnie starsza młodzież.
Po oddaniu do użytku baraku przystąpiono do prac adaptacyjnych budynku szkolnego na mieszkania. Prace trwały do połowy grudnia. Z Młyńca do Józefowa Pan Alojzy każdego dnia dojeżdżał rowerem, a jego żona (nauczycielka), prowadząc małą Elżunię za rączkę, chodziła pieszo. Do mieszkania w Józefowie wprowadzili się na początku stycznia 1959 r. Pod koniec maja tegoż roku dom pod strzechą spłonął, a mieszkaniem zastępczym dla jego domowników stała się jedna z izb lekcyjnych w baraku szkolnym. Natychmiast przystąpiono do odbudowy spalonego budynku tak, by zakończyć ją jeszcze przed zimą. Pod koniec października odbudowany dom oddano do użytku. Pan Alojzy był inicjatorem elektryfikacji Józefowa i okolicznych wsi. Światło elektryczne zabłysło tam w 1962 roku.
W sierpniu 1963 r. po 5 latach wyrzeczeń i ciężkiej pracy na rzecz rozwoju szkoły i integracji środowiska Alojzy Lech Kowalski otrzymał kolejną propozycję objęcia stanowiska kierownika szkoły – tym razem w Cierpicach. Warunki pracy w nowej szkole, za wyjątkiem dogodniejszej komunikacji z Toruniem, nie były lepsze niż te w Józefowie. Problem stanowił techniczny stan budynku, a zwłaszcza przeciekający dach, który dzięki operatywności dyrektora i pomocy GRN w Wielkiej Nieszawce udało się wyremontować jeszcze przed zimą. Szkoła posiadała tylko jedną pełnowymiarową i 3 małe – po około 20 m2 – sale lekcyjne dla siedmiu oddziałów skupiających w sumie około 150 uczniów. W tej sytuacji Alojzy Kowalski wystąpił z inicjatywą budowy nowej szkoły w czynie społecznym. Pomysł ten miał być realizowany w ramach akcji „1000 Szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego”. Na zwołanym przez dyrektora Alojzego Kowalskiego zebraniu rodziców został przyjęty z entuzjazmem. Z podobną reakcją spotkał się również ze strony władz gromadzkich i powiatowych. Szybko przystąpiono do organizacji przyjętego zobowiązania. Z początkiem wakacji rozpoczęto budowę.I tak, 1 października 1966 r., nastąpiło oddanie do użytku pawilonu z sześcioma salami, wybudowanego w ciągu czternastu miesięcy w autentycznym czynie społecznym mieszkańców, Gromadzkiej Rady Narodowej i zakładów pracy z rejonu, przy nieustającym zaangażowaniu ówczesnego dyrektora. Dzięki jego operatywności, zimą 1967/1968 był to jedyny pawilon szkolny w powiecie z centralnym ogrzewaniem. Następnie dyrektor wyremontował stary budynek, adaptując pomieszczenia do nowych potrzeb. Wkrótce powstało też pierwsze w powiecie pełnowymiarowe boisko kryte asfaltem.
Dzięki temu szkoła stała się organizatorem licznych imprez i zawodów, a szkolna drużyna piłki ręcznej brała udział w mistrzostwach miejskich i powiatowych. Dyrektorem Szkoły Podstawowej w Cierpicach Pan Alojzy był do sierpnia 1975.
Dzięki temu szkoła stała się organizatorem licznych imprez i zawodów, a szkolna drużyna piłki ręcznej brała udział w mistrzostwach miejskich i powiatowych. Dyrektorem Szkoły Podstawowej w Cierpicach Pan Alojzy był do sierpnia 1975.
Kolejnym etapem pracy Alojzego Kowalskiego było pełnienie funkcji dyrektora Szkoły Podstawowej nr 23 w Toruniu przy ul. Osikowej. Po zapoznaniu się z warunkami pracy szkoły ustalono z Wydziałem Oświaty i MZEAS konieczność przeprowadzenia zewnętrznych prac remontowo-budowlanych. W zakres prac wchodziła konserwacja stolarki okiennej, naprawa ubytków w tynkach zewnętrznych, wymiana okien w sali gimnastycznej, wygrodzenie przejścia przez teren szkoły do sąsiadującego Zespołu Szkół Chemicznych. Prace rozpoczęto jeszcze w październiku 1975 r. W latach 1982-1984 Alojzy Kowalski pełnił funkcję zastępcy dyrektora Szkoły Podstawowej nr 6 w Toruniu przy ulicy Łąkowej. We wrześniu 1983 roku na jednym z zebrań rodziców uczniów klas III rodzice postawili problem budowy sali gimnastycznej, prosząc o podjęcie stosownych działań w tym zakresie. Doświadczony już Alojzy Kowalski podjął „z marszu” rozmowę w przedmiotowej sprawie z Wojewodą Stanisławem Trokowskim i jeszcze w 1984 r. przystąpiono do budowy sali gimnastycznej z przyległą do niej salą treningową, szatniami i prysznicami. Do użytku oddano je w październiku 1986 roku, kiedy to Alojzy Kowalski był już dyrektorem kolejnej szkoły.
Grudzień 1984 r. to czas kiedy powierzono mu stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej nr 24 w Toruniu i czas, gdy powstawało toruńskie osiedle przy ulicach Lelewela i Kołłątaja. Ówczesne władze szkolne zdając sobie sprawę z przyrostu liczby dzieci w SP 24 zdecydowały się na jej rozbudowę. W roku szkolnym 1990/1991 w 63 oddziałach uczyło się ponad 1700 dzieci. W wyniku rozbudowy szkoła powiększyła się o podpiwniczony segment dydaktyczny z 12 salami lekcyjnymi i szatniami, pełnowymiarową salę gimnastyczną z szatniami oraz dwiema salami świetlicowymi, segment z biblioteką, częścią administracyjną i gabinetami specjalistycznymi oraz centralną klatkę schodową. Inwestorem budowy było Kuratorium Oświaty w Toruniu, które zleciło jej prowadzenie Młodzieżowej Spółdzielni Mieszkaniowej jako inwestorowi zastępczemu. Jej prezesem był obecny prezydent Torunia – Michał Zaleski. Doświadczenie zdobyte w Józefowie i Cierpicach ułatwiało Panu Alojzemu Kowalskiemu kontakt i współpracę z projektantami, nadzorem technicznym i wykonawcami. Rozbudowa zrealizowana została terminowo, bez wykorzystania dodatkowych środków. Końcowy wynik finansowy pozwalał na zwiększenie zadania inwestycyjnego. Dodatkowo, ku ogromnej radości młodzieży, został wybudowany basen pływacki.
W 1992 roku dyrektor SP24 wystąpił z propozycją budowy domu nauczyciela na działkach, po wyburzeniu starych budynków przy ulicy Podgórnej 47 i Ogrodowej 1 (narożnik tuż obok szkoły). Na zwołanym zebraniu Rady Pedagogicznej przedstawił swoją koncepcję, która przez nauczycieli została przyjęta z wielkim zadowoleniem. Podjęto uchwałę o utworzeniu spółdzielni mieszkaniowej o nazwie Nauczycielska Spółdzielnia Mieszkaniowa KAGANEK w Toruniu. Wszystkie formalności z załatwieniem uruchomienia Spółdzielni zobowiązał się załatwić dyrektor szkoły. W dniu 3 lutego 1993 r. na plac budowy weszło Przedsiębiorstwo Projektowo-Budowlane ADAM STANDO z Torunia. 31 grudnia 1993 r. został przekazany do zasiedlenia przy ul. Podgórnej 47 budynek z dwoma klatkami i czterema kondygnacjami. Do dyspozycji członków spółdzielni było 25 mieszkań: 4 jednopokojowe kawalerki, 4 trzypokojowe i 18 dwupokojowych. Oprócz tego 2 lokale usługowe i 9 garaży samochodowych.
W szkole kierowanej przez dyrektora Kowalskiego ambitny zespół pedagogiczny sprawił, że placówka uzyskiwała najwyższe noty w nauczaniu, w konkursach przedmiotowych, w sporcie, a także w sferze organizacji imprez kulturalnych.
Z końcem roku szkolnego 1997/1998, po 46 latach pracy zawodowej, w 65 roku życia, Alojzy Kowalski przeszedł na zasłużoną emeryturę. Jakby dla uczczenia dorobku pedagogicznego i dydaktycznego swojego dyrektora w tym samym roku szkoła uzyskała za swoje osiągnięcia I miejsce na szczeblu województwa w konkursach przedmiotowych.
Alojzy Kowalski w czasie swej pracy zawodowej sukcesywnie podnosił swoje kwalifikacje. Ukończył kurs dla kierowników szkół organizowany przez Kuratorium Okręgu Szkolnego, Studium Nauczycielskie w Toruniu na kierunku biologia z chemią, a następnie studia magisterskie na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UMK. Stanowi on przykład działacza oddanego społeczeństwu, który całe swoje życie zawodowe poświęcił oświacie i wychowaniu młodych ludzi. Wraz z żoną Barbarą, również nauczycielką, wychowali i wykształcili troje dzieci. Alojzy Kowalski, po przejściu na emeryturę aktywnie uczestniczył w życiu społecznym Torunia. W latach 1998-2002 sprawował mandat radnego Rady Miasta Torunia.
Był współtwórcą sieci toruńskich szkół w roku reformy oświatowej w 1999 r. W 2013 r. dzięki swojej benedyktyńskiej pracy, ocalił przed zapomnieniem prace nauczycieli historyków z lat 60 na temat martyrologii pracowników oświaty Torunia i powiatu toruńskiego w czasie II wojny światowej. Wydana została książka „Ci co nie zawiedli”. Opracował również ,,Sieć Publicznych Szkół Powszechnych w Toruniu w latach 1920-1939”, wydaną w 2011 r. Kolejna jego publikacja „Kalendarium inwestycji szkolnych w Toruniu w latach 1920-1939 i 1945-2015” ukazała się w roku 2016 r.
Był współtwórcą sieci toruńskich szkół w roku reformy oświatowej w 1999 r. W 2013 r. dzięki swojej benedyktyńskiej pracy, ocalił przed zapomnieniem prace nauczycieli historyków z lat 60 na temat martyrologii pracowników oświaty Torunia i powiatu toruńskiego w czasie II wojny światowej. Wydana została książka „Ci co nie zawiedli”. Opracował również ,,Sieć Publicznych Szkół Powszechnych w Toruniu w latach 1920-1939”, wydaną w 2011 r. Kolejna jego publikacja „Kalendarium inwestycji szkolnych w Toruniu w latach 1920-1939 i 1945-2015” ukazała się w roku 2016 r.
W uznaniu zasług w wieloletniej pracy Alojzy Lech Kowalski został odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989), Złotym Krzyżem Zasługi (1975), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1969), Medalem XXX-lecia PRL (1974), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1988), Medalem Zasłużony dla Województwa Toruńskiego (1987), Medalem Zasłużony dla Torunia (1989), Złotą Odznaką Związku Nauczycielstwa Polskiego (1989), Medalem „Za zasługi dla Miasta Torunia” na wstędze (2014). Otrzymał również Nagrodę Ministra Oświaty i Wychowania (w jej pierwszej edycji, 1972), Inspektora Oświaty (1985,1986), Ministra Oświaty i Wychowania (1987), Wojewody Toruńskiego (1989), Kuratora Oświaty (1991), Prezydenta Miasta Torunia (jako pierwszy dyrektor szkoły, 1996) a w 2020 roku otrzymał tytuł Współczesnego Torunianina Stulecia w kategorii „Oświata”.
